Mustafa Sezgin Tanrıkulu 27 Mayıs 1963 tarihinde Diyarbakır’ın Lice ilçesinde Kürt bir ailede dünyaya geldi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Kamu Hukuku alanında yüksek lisans, Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde doktorasını tamamladı.
Mezun oluşunun ardından 1985 yılında serbest avukatlık yapmaya başladı. 1986–2002 yılları arasında Diyarbakır Barosu Genel Sekreterliği ve Başkan Yardımcılığı, 2002–2008 yılları arasında ise Diyarbakır Barosu Başkanlık görevini üstlendi. Ayrıca 1988 yılında İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi’nin kuruculuğuna öncülük etti. Türkiye İnsan Hakları Vakfı kurucuları arasında yer aldı ve 1998′den itibaren Diyarbakır Temsilciliğini yaptı. 1997 Robert Kennedy İnsan Hakları ödülüne layık görüldü.
2010 yılında Cumhuriyet Halk Partisine (CHP) katılarak siyasete giren Tanrıkulu, Aynı yıl 19 Aralık tarihinde İnsan Haklarından sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı görevine getirildi ve ilk defa 2011 Türkiye genel seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak meclise girdi. Haziran 2015 ve Kasım 2015 tekrar CHP İstanbul milletvekili olarak meclise girdi. 25 Ocak 2016 tarihinde Genel Başkan Yardımcılığı görevi bitti. 2018 Türkiye genel seçimlerinde yeniden CHP İstanbul milletvekili seçildi. 2023 Türkiye genel seçimlerinde ise bu sefer Diyarbakır’dan aday gösterilen Tanrıkulu, CHP Diyarbakır milletvekili seçilmiştir.
