TOKAT’TA EKONOMİK YAPI

AHA.Tokat’ta Ekonomik yapı.İlde tarım verilerinin kullanılması ve ziraat tekniğinin uygulanmasında geçmiş dönemlere oranla önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Öte yandan ilin doğal yapısı, Yeşilırmak’ın suladığı verimli ovalar ve rakım değişiklikleri ve iklimin çok çeşitli ürünler yetiştirmeye elverişli oluşu il ekonomisinde tarım sektörünün hakim olmasına neden olmuştur. Yeni teknolojilerin kullanılması, yeni yapılan göletlerle sulama imkanlarının artması tarımda; gübreleme, ilaçlama ve zararlı bitkilerle mücadele etme zorunluluğu da getirmiş ve dolayısıyla verimin artması sağlanmıştır. İl topraklarının 346.295 hektarlık bölümünde kültür bitkileri üretilirken 324.724 hektarlık bölümü ise ormanlarla kaplıdır. Ürünlerin başlıcaları buğday, arpa, mısır, baklagiller, tütün, şekerpancarı ve ayçiçeğidir. Tokat’ta hayvancılık bitkisel üretimden hemen sonra gelir. Bölge zengin denilebilecek kadar hayvan varlığına sahip olup, süt hayvancılığını geliştirmek amacı ile her türlü ıslah çalışmaları yapılmaktadır. Montofon ırkının yanında Holstein ırkı ile kelkit vadisinde önemli miktarda Newjersy melezi yetiştirilmektedir. Koyunculukta “Karagül” koyunlarının yetiştirilmesi için üreticiler teşvik edilmektedir. İlde genel olarak çok çeşitli arı florası mevcuttur. Merkez ilçe Reşadiye ve Zile’de fenni sistemle arıcılık oldukça ilerlemiştir. Tokat Tarım İl Müdürlüğünün bu alandaki çalışmaları devam etmekte olup 1997 yılında Tokat Valiliğince geliştirilen arıcılık projesi ile talepte bulunan çiftçilere arı temin edilmektedir. Bölge ipek böcekciliğine de elverişli iklim ve bitki örtüsüne sahiptir. Eskiden başlı başına bir endüstri kolu olan dericilik sektörü gerek canlı hayvanların il dışı sevkiyatının yapılması gerekse deri işlemesindeki tekniğin yetersizliğinden dolayı gerilemektedir. Dolayısıyla dericiliğe bağlı el sanatları da olumsuz yönde etkilenmektedir.

ENDÜSTRİ
Son yıllarda il sanayiinde büyük gelişmeler kaydedilmiş, geniş çapta istihdam alanları oluşturulmuştur. Bu gelişme özellikle tekstil sanayiinde kendini göstermiş il ve ilçelerde bir çok tekstil fabrikası kurulmuştur. Bunun yanında meyve suyu ve gıda sanayi ürünleri de yurtiçi ve yurtdışı pazarlarında rekabet edebilecek düzeye gelmiştir. Ayrıca sigara fabrikası, şeker fabrikası, yaprak tütün bakımevi gibi resmi kuruluşlar ile özellikle Erbaa ilçesinde yapı malzemeleri olan tuğla, kiremit, biriket imalatı yönünde sanayi karakteri taşıyan kuruluşlar vardır. Son yıllarda özel sektörün halka açık A.Ş. kurmaları sonucu başta gıda sanayii olmak üzere bazı konularda fabrikasyona gidilmiştir.İlde merkezde dahil olmak üzere 5 adet ticaret ve sanayii odası mevcuttur. İlde il dışına da satış yapan küçük sanayi işletmeleri mevcuttur ve üretim yelpazesinde ağır sanayii presleri, elektrik matkapları, harman makineleri, çeşitli traktör vagonları, termosifonlar, kamyon karasörleri ve ahşap sanayii mamülleri bulunmaktadır. Bunlardan başka Tokat ilinde süt ve yem sanayii toprak tuğla sanayii, kireç sanayii, plastik ve lastik sanayii dallarında pek çok fabrika faaliyet göstermektedir. Uzun yıllar Tokat üzerinden sağlanan ulaşım bir takım altyapı sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Özellikle doğu batı yönünde seferlerini sürdüren büyük ticaret kervanlarının konaklama ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yıl boyunca birbirine uzaklığı 40-50 km. olan hanlar, kervansaraylar inşa edilmiştir. Selçuklular döneminde başlatılan bu çalışmalar Osmanlıların gerileme dönemine kadar sürdürülmüştür. Bu dönemde Tokat ekonomi ve ticaret alanında çok gelişmiştir. Fransız seyyah Tournefort seyahatnamesinde büyük bir yangının şehri nasıl tahrip ettiğini ve ticarethanelerin bu yangından ne kadar büyük bir zarar gördüğünü belirttikten sonra, ipek ve bakır imalatının önemli bir yer tuttuğunu, sarı maroken deri imalatının faal olduğunu kaydetmiştir. Yazar ayrıca Tokat’ı Küçük Asya Kıtasının ticaret merkezi saymak gerektiğini de ifade etmiştir. Tokat’ın ticaret merkezi olma özelliği XVII. yüzyıldan itibaren bir liman şehri olan Samsun’a kaymaya başlamıştır. 1710 yılında Tokat’ta kurulmuş olan “Karagümrüğü”nün de 1846′ da kaldırılmasıyla Tokat ticaret bakımından gerilemeye başlamıştır. İlin ticari potansiyelini genellikle tarım ürünleri oluşturmaktadır. Bu nedenle ticaret hayatı özellikle ürün alım zamanı olan sonbahar aylarında daha hareketlidir. 1163 sayılı kooperatifler kanununa göre kurulmuş kooperatifler arasında; 5 adet Tarım Satış Kooperatifi, 11 adet Esnaf ve Sanatkarlar Kefalet Kooperatifi, 32 adet Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, 42 adet Tüketim Kooperatifi, Balıkçılık ve Su Ürünleri Kooperatifleri, 49 adet Köy Kalkınma Kooperatifi, 272 adet Yapı Kooperatifi, 10 adet Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi bulunmaktadır. İlde mevcut konutlar genelde ahşap karkes olarak inşa edilmiştir. Tarih boyunca geçirdiği büyük depremlere ahşap binaların mukavemet göstermesi bu alışkanlığı bilerek yapma şekliyle günümüze kadar gelmesine sebep olmuştur. Son yıllarda da kargir ve betonarme karkes binalar daha çok köy ve kasabalarda yapılmaya başlanmıştır. Şehirsel yerleşimler üzerinde önemli rol oynayan faktörlerden birisi de mevcut ovalardır. Yerleşim birimleri daha çok bu bölgelerde yoğunlaşmaktadır. Arazinin düz ve geniş olması ve kırsal kesimlerden şehre büyük oranda göçlerin olması bu ovaları yerleşim merkezi konumuna sokmuştur. Tokat merkez ve ilçelerinde altyapı sorunları büyük ölçüde çözüme kavuşturulmuştur. Bunun yanında başta merkez ilçe olmak üzere diğer ilçe, kasaba ve köylerin tamamı yol, elektrik, su ve telefon hizmetlerine kavuşmuştur.Özellikle son yıllarda yapılan çok katlı betonarme binalar şehre alışılmışın dışında bir görünüm kazandırmaktadır. Şehirde sosyal hayat oldukça canlıdır. Gümenek, Gıj Gıj, Çamiçi yaylası, Ayvaz parkı, Topçam, Gürvelik yaylası, Gökçeyol göleti, Almus Belediye parkı, Alabalık tesisleri, Orman içi dinlenme tesisleri, Zile Şeyh Ahmet piknik alanı,Zinav gölü, Batman taş, Dumanlı ve Alan yaylaları, Ocaklı şelalesi, Ballıca mağarası ve Mesire alanı v.b. rekreasyon alanları bölge insanının iç içe gönül gönüle dostluk bağları ile kaynaşarak, doğa ile bir olarak dinlenip, boş zamanlarını değerlendirdiği mekanlardır.
TARIM VE HAYVANCILIK
İlimizde tarım verilerinin kullanılması ve ziraat tekniğinin uygulanmasında geçmiş dönemlere oranla önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Öte yandan ilin doğal yapısı, Yeşilırmak’ın suladığı verimli ovalar ve rakım değişiklikleri ve iklimin çok çeşitli ürünler yetiştirmeye elverişli oluşu il ekonomisinde tarım sektörünün hakim olmasına neden olmuştur. Yeni teknolojilerin kullanılması, yeni yapılan göletlerle sulama imkanlarının artması tarımda; gübreleme, ilaçlama ve zararlı bitkilerle mücadele etme zorunluluğu da getirmiş ve dolayısıyla verimin artması sağlanmıştır. İl topraklarının 346.295 hektarlık bölümünde kültür bitkileri üretilirken 324.724 hektarlık bölümü ise ormanlarla kaplıdır. Ürünlerin başlıcaları buğday, arpa, mısır, baklagiller, tütün, şekerpancarı ve ayçiçeğidir. Tokat’ta hayvancılık bitkisel üretimden hemen sonra gelir. Bölge zengin denilebilecek kadar hayvan varlığına sahip olup, süt hayvancılığını geliştirmek amacı ile her türlü ıslah çalışmaları yapılmaktadır. Montofon ırkının yanında Holstein ırkı ile kelkit vadisinde önemli miktarda Newjersy melezi yetiştirilmektedir. Koyunculukta “Karagül” koyunlarının yetiştirilmesi için üreticiler teşvik edilmektedir. İlde genel olarak çok çeşitli arı florası mevcuttur. Merkez ilçe Reşadiye ve Zile’de fenni sistemle arıcılık oldukça ilerlemiştir. Tokat Tarım İl Müdürlüğünün bu alandaki çalışmaları devam etmekte olup 1997 yılında Tokat Valiliğince geliştirilen arıcılık projesi ile talepte bulunan çiftçilere arı temin edilmektedir. Bölge ipek böcekciliğine de elverişli iklim ve bitki örtüsüne sahiptir. Eskiden ilimizde başlı başına bir endüstri kolu olan dericilik sektörü gerek canlı hayvanların il dışı sevkiyatının yapılması gerekse deri işlemesindeki tekniğin yetersizliğinden dolayı gerilemektedir. Dolayısıyla dericiliğe bağlı el sanatları da olumsuz yönde etkilenmektedir.
ENDÜSTRİ
Son yıllarda ilimiz sanayiinde büyük gelişmeler kaydedilmiş, geniş çapta istihdam alanları oluşturulmuştur. Bu gelişme özellikle tekstil sanayiinde kendini göstermiş ilimiz ve ilçelerinde bir çok tekstil fabrikası kurulmuştur. İlimiz tekstil konusunda Türkiye ve Dünya pazarlarına açılmış, bu pazarlar da söz sahibi konuma gelmiştir. Önümüzdeki yıllarda Tokat denilince tekstil şehri akla gelebilecek şekilde hummalı bir tekstil fabrikaları açma yarışı sürdürülmektedir. Bunun yanında meyve suyu ve gıda san. ürünleri de yurtiçi ve yurtdışı pazarlarında rekabet edebilecek düzeye gelmiştir. Ayrıca sigara fabrikası, şeker fabrikası, yaprak tütün bakımevi gibi resmi kuruluşlar ile özellikle Erbaa ilçesinde yapı malzemeleri olan tuğla, kiremit, biriket imalatı yönünde sanayi karakteri taşıyan kuruluşlar vardır. Son yıllarda özel sektörün halka açık A.Ş. kurmaları sonucu başta gıda sanayii olmak üzere bazı konularda fabrikasyona gidilmiştir. İlimiz de merkezde dahil olmak üzere 5 adet ticaret ve sanayii odası mevcuttur. İlimiz ihtiyacını karşıladığı gibi komşu illere ve yurdumuzun değişik bölgelerine imal ettiği malları gönderen küçük sanayi işletmeleri mevcuttur. Bu mallar arasında;ağır sanayii presleri, elektrik matkapları, harman makineleri, çeşitli traktör vagonları, termosifonlar, kamyon karasörleri ve ahşap sanayii mamülleri bulunmaktadır. Bunlardan başka Tokat ilinde süt ve yem sanayii toprak tuğla sanayii, kireç sanayii, plastik ve lastik sanayii dallarında pek çok fabrika faaliyet göstermektedir. Ayrıca Türk Hava Yolları tarifeli uçak seyahatlerine açılan Tokat Havaalanı da ekonomi, eğitim, yatırım ve endüstri hamlesini büyük ölçüde etkilemiştir.
TİCARET
Uzun yıllar Tokat üzerinden sağlanan ulaşım bir takım altyapı sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Özellikle doğu batı yönünde seferlerini sürdüren büyük ticaret kervanlarının konaklama ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yıl boyunca birbirine uzaklığı 40-50 km. olan hanlar, kervansaraylar inşa edilmiştir. Selçuklular döneminde başlatılan bu çalışmalar Osmanlıların gerileme dönemine kadar sürdürülmüştür. Bu dönemde Tokat ekonomi ve ticaret alanında çok gelişmiştir. Fransız seyyah Tournefort seyahatnamesinde büyük bir yangının şehri nasıl tahrip ettiğini ve ticarethanelerin bu yangından ne kadar büyük bir zarar gördüğünü belirttikten sonra, ipek ve bakır imalatının önemli bir yer tuttuğunu, sarı maroken deri imalatının faal olduğunu kaydetmiştir. Yazar ayrıca Tokat’ı Küçük Asya Kıtasının ticaret merkezi saymak gerektiğini de ifade etmiştir. Tokat’ın ticaret merkezi olma özelliği XVII. yüzyıldan itibaren bir liman şehri olan Samsun’a kaymaya başlamıştır. 1710 yılında Tokat’ta kurulmuş olan “Karagümrüğü”nün de 1846′ da kaldırılmasıyla Tokat ticaret bakımından gerilemeye başlamıştır. İlin ticari potansiyelini genellikle tarım ürünleri oluşturmaktadır. Bu nedenle ticaret hayatı özellikle ürün alım zamanı olan sonbahar aylarında daha hareketlidir. 1163 sayılı kooperatifler kanununa göre kurulmuş kooperatifler arasında; 5 adet Tarım Satış Kooperatifi, 11 adet Esnaf ve Sanatkarlar Kefalet Kooperatifi, 32 adet Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, 42 adet Tüketim Kooperatifi, Balıkçılık ve Su Ürünleri Kooperatifleri, 49 adet Köy Kalkınma Kooperatifi, 272 adet Yapı Kooperatifi, 10 adet Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi bulunmaktadır.
SOSYAL DURUM
Tokat ili tarihinde kayıtlı birçok muhasara, istila, 1930-1943 yıllarındaki depremler, su baskını ve yangınlarla tamamen tahrip olmasına rağmen eski eserlerin muhafazasına özen gösterildiğine ve şehrin yeniden imar edildiğine dair birçok kayıtlar mevcuttur. İlimizde genel olarak mevcut konutlar ahşap karkes olarak inşa edilmiştir. Tarih boyunca geçirdiği büyük depremlere ahşap binaların mukavemet göstermesi bu alışkanlığı bilerek yapma şekliyle günümüze kadar gelmesine sebep olmuştur. Son yıllarda da kargir ve betonarme karkes binalar daha çok köy ve kasabalarda yapılmaya başlanmıştır. Şehirsel yerleşimler üzerinde önemli rol oynayan faktörlerden birisi de mevcut ovalardır. Yerleşim birimleri daha çok bu bölgelerde yoğunlaşmaktadır. Arazinin düz ve geniş olması ve kırsal kesimlerden şehre büyük oranda göçlerin olması bu ovaları yerleşim merkezi konumuna sokmuştur. Tokat merkez ve ilçelerinde altyapı sorunları büyük ölçüde çözüme kavuşturulmuştur. Bunun yanında başta merkez ilçe olmak üzere diğer ilçe, kasaba ve köylerin tamamı yol, elektrik, su ve telefon hizmetlerine kavuşmuştur. Özellikle son yıllarda yapılan çok katlı betonarme binalar şehre alışılmışın dışında bir görünüm kazandırmaktadır. Şehrimizde sosyal hayat oldukça canlıdır. Gümenek, Gıj Gıj, Çamiçi yaylası, Ayvaz parkı, Topçam, Gürvelik yaylası, Gökçeyol göleti, Almus Belediye parkı, Alabalık tesisleri, Orman içi dinlenme tesisleri, Zile Şeyh Ahmet piknik alanı,Zinav gölü, Batman taş, Dumanlı ve Alan yaylaları, Ocaklı şelalesi, Ballıca mağarası ve Mesire alanı v.b. rekreasyon alanları bölge insanının iç içe gönül gönüle dostluk bağları ile kaynaşarak, doğa ile bir olarak dinlenip, boş zamanlarını değerlendirdiği eşi bulunmaz mekanlardır.