Kemal Kılıçdaroğlu kimdir?

Erken yaşamı ve eğitimi

Kemal Kılıçdaroğlu, Alevi kökenli bir ailede tapu memuru Kamer Bey ile ev hanımı Yemuş Hanım’ın yedi çocuğundan dördüncüsü olarak 17 Aralık 1948′de Tunceli’nin Nazımiye ilçesine bağlı Ballıca köyünde dünyaya geldi.^[2] Kendisinden on dakika önce Adil adlı bir ikizi doğdu. Ailenin daha önce sahip olduğu ‘Karabulut’ soyadı, yaşadıkları köyde herkesin aynı soyadını taşıması nedeniyle, babası tarafından 1950’lerde ‘Kılıçdaroğlu’ olarak değiştirildi.^[1] Kemal Kılıçdaroğlu ilk ve ortaöğrenimini Erciş, Tunceli, Genç, Elazığ gibi Anadolu’nun çeşitli yerlerinde tamamladı.

Elazığ Ticaret Lisesi′ni 1967′de birincilikle bitirdi.^[3] Yükseköğrenimini yapmak için girdiği Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nden (şimdiki adıyla Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden) 1971 yılında mezun oldu.^[4]

Ailesel kökeniDüzenle

Kemal Kılıçdaroğlu’nun Nazimiyeli^[5] olan ailesi Horasan‘dan göçerek Anadolu’ya yerleşen Tunceli aşiretlerinden Kureyşan aşiretine mensuptur.^[6] Kemal Kılıçdaroğlu’nun soyunun, Oğuzlar’ın Bozok kolunun Beğdili boyundan olduğunu ve Ehl-i Beyt’e kadar uzanan Seyyid soyuna uzanıyor olabileceği^[6][7] belirtilmiştir.

Bürokrasi yıllarıDüzenle

Lisans öğrenimini tamamladığı 1971 yılında girdiği hesap uzman yardımcılığı sınavının ardından Maliye Bakanlığı′nda göreve başladı. Daha sonra hesap uzmanı olan Kemal Kılıçdaroğlu, bir yıl Fransa′da kaldı. Hesap uzmanlığını 1983’e kadar sürdürdü ve aynı yıl Gelirler Genel Müdürlüğü’ne atandı. Burada önce daire başkanı olarak görev aldı, daha sonra aynı kurumun genel müdür yardımcılığını yaptı.^[4]

1991 yılında Bağ-Kur′a atandı. Burada genel müdürlük yapan Kılıçdaroğlu,^[2] 1992 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü′ne geçti. Daha sonra kısa bir süre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı′nda müsteşar yardımcısı olarak görev yaptı. 1994 yılında Ekonomik Trend dergisi tarafından “Yılın Bürokratı” seçildi. 1996 yılında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Necati Çelik tarafından görevden alındı. Mahkemeye giderek yürütmeyi durdurma kararı, temyiz üzerine de Danıştay Genel Kurulu’ndan yine yürütmeyi durdurma kararı çıkartmasına rağmen Temmuz 1997’ye kadar görevine başlatılmadı.^[8] 1999′da kendi isteğiyle SSK Genel Müdürlüğü′nden emekli oldu.^[4]

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı çalışmalarında Kayıtdışı Ekonomi Özel İhtisas Komisyonu′na başkanlık eden Kılıçdaroğlu, Hacettepe Üniversitesi‘nde de bir süre ders verdi. Daha sonra Türkiye İş Bankası′nda yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptı.^[4]

MilletvekilliğiDüzenle

SSK Genel Müdürlüğü′nden emekli olduktan sonra adı “DSP′nin yıldızları” arasında anılan Kılıçdaroğlu,^[9] 1999 Türkiye genel seçimlerinde Genel Başkanlığını Bülent Ecevit‘in yaptığı Demokratik Sol Parti‘den (DSP) milletvekili adayı olacağı belirtildi ancak Ecevit tarafından aday gösterilmedi.^[10][11][12]

Bir süre Vatandaşın Vergisini Koruma Derneği′nin genel başkanlık görevini üstlendi. Sadece iki partinin meclise girebildiği 2002 Türkiye genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul milletvekili olarak meclise girdi. 2007 Türkiye genel seçimlerinde tekrar CHP İstanbul milletvekili olarak meclise girdi.^[2] Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) Genel Başkan Yardımcısı ve Sakarya Milletvekili Şaban Dişli‘yi, Silivri‘de bir arsanın imar durumunu değiştirme karşılığında 1 milyon dolarlık iş takibi ücreti talep etmekle^[13] suçladı. Bu iddiasını daha sonra Başbakan Erdoğan‘a yönelik bir soru önergesiyle meclise taşıdı.^[14] Dişli, iddialar karşısında partisindeki görevinden istifa etti.^[15] Almanya‘nın Frankfurt kentinde görülen Deniz Feneri e.V Davasının Türkiye ayağına ilişkin bazı belgeler açıkladı.^[16][17]

Kılıçdaroğlu, 22 Eylül 2008 tarihinde düzenlediği bir basın toplantısında, “Baron” olarak adlandırdığı^[18] Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkan Yardımcısı Dengir Mir Mehmet Fırat hakkında çeşitli iddialar ortaya attı. Fırat’ın en büyük ortağı olduğu Menas adlı şirketin ürünlerini yurt dışına götüren TIR’da 89 kilogram eroin yakalandığını ve Menas’ın hayali ihracat yaptığını iddia eden Kılıçdaroğlu, bu kez de 25 Eylül günü gazeteci Uğur Dündar tarafından yönetilen tartışmada Dengir Mir Mehmet Fırat ile bir araya geldi.^[19] Tartışma, televizyondan canlı olarak yayınlandı. Fırat, sağlık durumunu gerekçe göstererek 8 Kasım 2008 tarihinde istifa etti.^[20]

İstanbul Belediye Başkan adaylığıDüzenle

CHP İstanbul milletvekili ve Grup Başkanvekili olan Kemal Kılıçdaroğlu, 2009 Türkiye yerel seçimlerine partisinin İstanbul Büyükşehir belediye başkan adayı olarak katıldı. Seçimi 2004 Türkiye yerel seçimlerinden beri İstanbul Belediye Başkanlığı görevini üstlenen AK Parti adayı Kadir Topbaş %44,7 oy alarak kazandı. Kılıçdaroğlu elde ettiği %36.80’lik oy yüzdesiyle^[21], partisinin İstanbul Büyükşehir Belediye başkanlığı için aldığı oy oranını 2004 yerel seçimlerinde % 25’in üstünde bir oranda artırdı. Kılıçdaroğlu için özgün müzik sanatçısı Onur Akın bir şarkı da hazırlamıştır.

CHP Genel Başkanlığına seçilmesiDüzenle

Aynı zamanda Cumhuriyet Halk Partisi grup başkanvekili iken CHP Genel Başkanı Deniz Baykal‘ın 10 Mayıs 2010 tarihindeki istifasının ardından yaptığı açıklamada parti olağan kurultayında aday olmayacağını belirtse de^[22] daha sonra 17 Mayıs 2010 tarihinde CHP Grup Başkanvekilliği’nden istifa ederek kurultayda aday olacağını açıklamıştır.^[23]

22 Mayıs 2010 tarihinde yapılan 33. Olağan CHP Kurultayı’nda, 1249 delegeden 1200’ünün imzasını alarak^[24] ve tek aday olarak girdiği kurultayda geçerli 1189 oyun tamamını alarak CHP’nin 7. genel başkanı olmuştur.^[25]

CHP’nin de desteklediği Ekmeleddin İhsanoğlu‘nun 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kaybetmesinden sonra parti içinde kendisine karşı yöneltilen eleştiriler arttı. Kılıçdaroğlu bunun üzerine tüzükteki yetkisini kullanarak, olağanüstü kurultay için çağrı yaptı. 5-6 Eylül 2014 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen CHP 18. Olağanüstü Kurultayı’nda, kendisine rakip olan eski grup başkan vekili ve Yalova milletvekili Muharrem İnce‘yle yarıştı. Kılıçdaroğlu 740 oyla tekrar genel başkan seçilirken, İnce 415 oy aldı.^[26]

Haziran 2015 Türkiye genel seçimleriDüzenle

Genel Başkanlığını yaptığı CHP Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri için kullandığı seçim kampanyası sloganı”Anadolu’nun Kemal’i” oldu.^[27] Seçim vaatleri arasında asgari ücretin 1500 TL olması ve emeklilere dini bayramlarda birer maaş ikramiye verilmesi yer aldı.^[28] 7 Haziran 2015 tarihinde yapılan seçimde partisi %24.95 oy oranıyla tekrar ikinci sırada kaldı. Seçim sonuçlarına ilişkin açıklaması “Seçimin kazananı ‘Demokrasi’, mağlubu ise Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan” şeklinde oldu.^[29] “İstifa edecek misiniz?” sorusuna “Oy sonuçlarından memnunum istifa etmeyeceğim” cevabını verdi.^[30]

Kasım 2015 Türkiye genel seçimleriDüzenle

Genel Başkanlığını yaptığı CHP Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri için kullandığı seçim kampanyasının sloganı “Milletçe alkışlıyoruz” ve “Önce Türkiye” şeklinde oldu. Kılıçdaroğlu’nun şair Cahit Sıtkı Tarancı‘nın “Memleket isterim” şiirini okuduğu reklam filmi televizyon kanallarında yayınlanmaya başlandı.^[31][32] 1 Kasım seçimleri için revize ettiği bildirgesine ekonomik temelli bir dizi yeni vaat ekledi.^[33] CHP bu seçimde %25,32 oy oranıyla yine ikinci sırada kaldı.^[34] Seçim sonrasında istifa sorusuna şu şekilde yanıt verdi:

“CHP’yi diğer partilere benzetmeyin. Demokrasiyi bu ülkeye getiren partiyiz. Kurallar neyi gerektirirse, o kurallar aynen çalışır. Oyumuz arttı, milletvekillerimiz arttı ama kendimizi başarılı görmüyoruz. Bizden çok ilgili partilerin kendi alanına girer oy düşüşleri. Önümüzdeki süreçte oy alanımızı göreceğiz.”^[35]

Adalet YürüyüşüDüzenle

Kılıçdaroğlu, çeşitli isimlerin ve grupların katılımıyla büyüyen ve Ankara‘dan İstanbul‘a kadar “adalet” talebiyle gerçekleşen sivil yürüyüş olan “Adalet Yürüyüşü“nü 15 Haziran 2017–9 Temmuz 2017 tarihleri arasında gerçekleştirdi. Kılıçdaroğlu yürüyüş kararını, 14 Haziran 2017’de Millî İstihbarat Teşkilatı‘na ait TIR’ların görüntülerini Cumhuriyet gazetesinin eski genel yayın yönetmeni Can Dündar‘a verdiği suçlamasıyla yargılanan CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu‘nun yirmi beş yıl hapis cezası alması ve tutuklanmasına kararı verilmesi sonrasında aldı. Yürüyüşün nedenleri arasında 15-16 Temmuz 2016 tarihleri arasında Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanımlayan bir grup asker tarafından gerçekleştirilen darbe girişiminden sonra çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin uzun süreli olması, bu yetkinin FETÖ ile mücadelenin önüne geçilip bütün muhalif kesimlerle mücadeleye dönüşmesi, milletvekillerin tutuklanması, üniversite hocalarının (barış bildirisine imza atanlar dahil) meslekten atılması da gösterildi. Yürüyüş, 15 Haziran 2017’de Ankara’da Güvenpark‘ta başladı ve 9 Temmuz 2017’de Maltepe‘de sonlandı. 420 kilometrelik yolu 25 günde yürüyen Kılıçdaroğlu, yürüyüşün sonunda Maltepe’de bir miting de düzenledi. Yürüyüş; cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iktidar partisi Adalet ve Kalkınma Partisi ve muhalefet partisi Milliyetçi Hareket Partisi tarafından eleştirilirken bir diğer muhalefet partisi Halkların Demokratik Partisi, yürüyüşe destek verdi. Yürüyüş boyunca yürüyüş rotasına gübre dökülmesi, yürüyenlere taşlı saldırıda bulunulması gibi çeşitli olaylar yaşandı. Adalet Yürüyüşü bittikten sonra yürüyüşle ilgili iki kitap yayımlandı. Ayrıca CHP tarafından “toplumun her kesiminden çok önemli çağrılar geldiği” söylenerek 26-30 Ağustos 2017 tarihleri arasında Çanakkale’de “Adalet Kurultayı” düzenlendi.

• Kılıçdaroğlu, 8 Nisan 2014’te TBMM‘de grup konuşması yapmak için salona giderken yumruklu saldırıya uğradı.^[36] Gözaltına alındıktan sonra, “Kılıçdaroğlu’nun politikalarını beğenmiyorum. Vatan haini olarak görüyorum. Kendisine gıcık oluyorum. Eylemi de bunun için yaptım” diyen saldırgana,^[37] “kamu görevlisine görevinden dolayı alenen hakaret” suçundan 1 yıl 15 gün, “kamu görevlisini kasten yaralama” suçundan ise 1 yıl 5 ay 15 gün olmak üzere toplam 2 yıl 6 ay hapis cezası verildi.^[38]
• 8 Haziran 2016’da İstanbul‘a bağlı Vezneciler semtinde bombalı araçla düzenlenen saldırıda ölen polislerin Fatih Camii’ndeki cenaze törenine katılan Kılıçdaroğlu’na kurşun atıldı.^[39] Olayla ilgili olarak gözaltına alınan bir şüphelinin, şehidin dayısı olduğu tespit edildi. Bu kişiyle birlikte gözaltına alınan diğer üç kişiden ikisinin ise cinsel taciz, uyuşturucu, güveni kötüye kullanmak ve yaralama suçlarından daha önceden polise geliş kayıtları olduğu belirlendi. Savcılık talimatıyla ifadeleri alınan şüpheliler serbest kaldı.^[39]
• 25 Ağustos 2016 tarihinde Artvin‘in Ardanuç ilçesinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun konvoyuna silahlı saldırı düzenlendi.^[40] Konvoy, Şavşat–Ardanuç yolu üzerindeki Yanıklı Köyü’nden geçtiği sırada, öncü jandarma ekiplerinin bulunduğu alana ormanlık alandan uzun namlulu silahlarla ateş açıldı. Saldırı sonucunda Jandarma Er Fatih Çaybaşı yaşamını yitirdi, 2 asker de yaralandı.^[41][42] 26 Ağustos 2016 tarihinde PKK hedefin Kılıçdaroğlu olmadığını söyleyerek saldırının sorumluluğunu üstlendi.^[43] İçişleri Bakanlığı, saldırıyı düzenleyen Behçet Avras isimli örgüt mensubunun 22 Mayıs 2018’de düzenlenen operasyonda öldürüldüğünü açıkladı.^[44]
• 2019 Türkiye yerel seçimlerine giden süreçte Akit TV Ankara Haber Müdürü Mehmet Özmen, 19 Mart 2019 tarihinde, Ulucanlar Cezaevi’nden gerçekleştirdiği yayında cezaevinin bahçesinde bulunan darağacını göstererek “Türk kamuoyu, PKK terör örgütüne, FETÖ’ye yandaşlık yapan, kol kanat geren, bağrında besleyen örneğin Kemal Kılıçdaroğlu gibi bazı isimlerin de bu darağacında asılmasını idam edilmesini bekliyor diye düşünüyorum, ama maalesef 2004 tarihinde idam kaldırıldı.” dedi.^[45][46] Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, ertesi gün Özmen hakkında soruşturma başlattı.^[47] Akit TV tarafından 20 Mart günü yapılan açıklamada “Akit TV’de canlı yayında da olsa, kastı aşan böyle bir cümlenin sarf edilmesinden üzüntülüyüz. İlgili arkadaşımıza gereken yaptırımın uygulanacağını kamuoyu ile paylaşıyoruz” denirken,^[48] Özmen 23 Mart 2019 tarihinde kanal yönetimi tarafından işten çıkartıldı.^[49][50]
• 19 Nisan 2019’da Hakkâri‘de yaşanan^[51] terör saldırısı sonucunda şehit olan Sözleşmeli Piyade Er Yener Kırıkcı için Ankara’nın Çubuk ilçesinin Akkuzu Mahallesi’nde düzenlenen cenaze törenine Ankara Büyükşehir Belediyle Başkanı Mansur Yavaş ile birlikte katılan Kılıçdaroğlu, törendeki bir grup tarafından önce sözlü, sonra yumruklu saldırıya uğradı. Bunun üzerine Kılıçdaroğlu güvenlik güçleri tarafından çevredeki bir eve götürüldü. Kalabalığın, evin etrafında toplanarak evi taşlaması ve “Yakın bu evi!” sloganları atması üzerine Kılıçdaroğlu, zırhlı araç ile bölgeden uzaklaştırıldı.^[52][53][54]
  • Protesto sırasında saldırganlara seslenen Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, “Değerli arkadaşlarım, şu ana kadar mesajlarınızı verdiniz, tepkinizi gösterdiniz, şimdi sükunetle, Yener’in evine gidiyoruz, annesine ve babasına taziyelerimizi bildirmek üzere.” ifadesini kullandı.^[55][56]
  • Olayla ilgili olarak aynı gün açıklama yapan Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli, “Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’na bir şehidimizin cenaze namazına katılmak için gitmiş olduğu Akkuzulu Mahallesinde karşı karşıya kaldığı olaydan memnuniyet duymak mümkün değildir. (…) Ama bir bilgi olarak söylüyorum. Bir siyasi partinin lideri nereye nasıl gideceğine kendisi araştırmalı, danışmanlarına sormalı, parti yöneticileriyle görüş alışverişinde bulunulmalı. Ve ondan sonra da eğer gitmeyi çok uygun bir zemin olarak görüyorsa her türlü ihtimalin de tedbirini alarak gitmesi lazımdır. (…) O adama yumruk attıracak kadar ne yaptın sen Kemal Kılıçdaroğlu?” ifadelerini kullandı.^[57]
  • Ankara Valiliği tarafından aynı gün yapılan yazılı açıklamada, “Çubuk ilçemizde icra edilen şehit cenazesi töreninde CHP Genel Başkanı Sayın Kılıçdaroğlu’na yönelik müessif protesto eyleminin önlenmesine yönelik gerekli güvenlik tedbirleri alınmış olup olayın sorumluları hakkında yasal işlemlere başlanılmıştır.” ifadesi kullanıldı.^[58]
  • İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, saldırının kabul edilemeyeceğini ve tüm yönleriyle araştırıldığını bildirdi.^[59]
• CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na, 05.07.2017 tarihinde, Adalet Yürüyüşü sırasında bir IŞİD militanı tarafından suikast teşebbüsünde bulunuldu. Öğrenildi ki IŞİD’in lideri Ebu Bekir El Bağdadi tarafından Kemal Kılıçdaroğlu’na infaz emri verilmiş.^[60]

• 1 Kasım 2015 Türkiye genel seçimlerinden 2 ay sonra toplanan 36. CHP kurultayı sonrası Sözcü gazetesi yazarı Yılmaz Özdil Kılıçdaroğlu’nu eleştirerek^[61] köşe “Sıkın dişinizi… En fazla dokuz kurultay sonra tamamdır bu iş” başlıklı yazı kaleme aldı^[61] ve Kılıçdaroğlu’na ‘guguk kuşu’ benzetmesi yaptı.^[62]
• Ensar Vakfı‘ndaki cinsel istismar ve tecavüz iddialarıyla ilgili 5 Nisan 2016 tarihinde yaptığı konuşma sırasında, iktidar partisine yönelttiği sorularının cevapsız kaldığını belirterek “Valisi konuşmuyor, Milli Eğitim Bakanı konuşmuyor. Aileden Sorumlu Bakan da zaten birilerinin önüne yatmış o da konuşmuyor.” dedi.^[63] Bu sözlere Kadın ve Demokrasi Derneği, Kadın Hareketi Derneği, İzmir Sivil Toplum Kuruluşları Platformu (İSTOK),^[64][65] Eğitici Valideler Derneği (EVADER), Güzide Kadınlar Eğitim ve Dayanışma Derneği (GÜZİDER), Yek Adım Derneği (YEKAD)^[66] ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’ndan tepki ve kınama geldi.^[67] Kadın ve Demokrasi Derneği, Kılıçdaroğlu hakkında suç duyurusunda bulunacaklarını söyledi.^[68] Bazı kadın dernekleri ise CHP Genel Merkezi’ne siyah çelenk bıraktı.^[69] Cumhurbaşkanı Erdoğan “(…) bu siyasi sapıkları ne yapacağız? Bu zat için söylenen her söz israftır, fuzulidir ve tıpkı kendisi gibi gereksizdir. Bu kişi başında bulunduğu partinin de yüz karasıdır.” ifadelerini kullandı.^[70] Başbakan Ahmet Davutoğlu, Kılıçdaroğlu’nun sözlerini seviyesizce bulduğunu ve CHP’li kadınlardan Kılıçdaroğlu’na tepki göstermelerini beklediğini söyledi.^[71] CHP’li kadın vekiller konuya ilişkin bir basın toplantısı yaparak Kılıçdaroğlu’nun kullandığı sözde cinsel bir vurgu olmadığını, ‘önüne yatmak’ ifadesinin bir kişiyi korumak ve kollamak anlamına geldiğini ve bu söz ile 17-25 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarına dikkat çekilmek istendiğini açıkladılar. Yapılan açıklamada 17-25 Aralık soruşturmaları sırasında basına yansıyan ses kayıtlarında Rıza Sarraf’ın tutuklanmaktan endişe duyduğu, bu ihtimale karşılık eski İçişleri Bakanı Muammer Güler‘in “Senin önüne yatarım Reza” dediği vurgulandı.^[72] CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu ise ” (…) Bana kalırsa amacını aşmıştır, keşke hiç ağzından çıkmasaydı ama bu, O’nun ve CHP’nin linç edilmeyi hak ettiği anlamına gelmez. Sayın Kılıçdaroğlu’nun, son derece beyefendi, düzgün ve dürüst bir insan olduğunun yakinen şahidiyim.”^[73] Kemal Kılıçdaroğlu yaptığı ikinci bir açıklama ile bu sözlerinin arkasında olduğunu vurgulayarak “Kullandığım cümle, Türk siyasi hayatına AKP’li bir bakan tarafından kazandırılan bir cümle. Cümle bana ait değil. Reza Zarrab için söylenmiş. ‘Kimse sana bir şey yapamaz, ben senin önüne yatarım’ denmiştir. Kızılacaksa bana değil, Rıza Zarrab’a kızılsın.” dedi.^[74]